Mikel Tainta
Neurologoa Donostia Unibertsitate Ospitaleko Nahaste Kognitiboen Unitatean eta Goierri Urola Garaia ESIn.
EPIC (European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition) kohorte epidemiologikoa 1993an hasitako eskala handiko azterketa prospektibo multizentrikoa da. Nazioarteko azterlan epidemiologiko handienetako bat da. Esposizio-faktoreen (elikadura, tabakoa, alkohola, jarduera fisikoa, etab.) eta gaixotasunak garatzeko arriskuaren arteko loturak ikertzeko diseinatuta dago. Intzidentzia-estimazioak lortzeko, arrisku-faktoreak identifikatzeko eta dosi-erantzun erlazioa aztertzeko aukera ematen du, luzetarako ikuspegia erabiliz. 500.000 pertsona baino gehiago errekrutatzen ditu Europako 10 herrialdetako 23 zentrotan. Dietari, jarduera fisikoari, bizi-ohiturei, datu medikoei eta lagin biologikoei buruzko informazioa jasotzen du, urteetan jarraipena egiteko.
Gipuzkoak aktiboki parte hartzen du EPIC kohortean, tokiko parte-hartzaileak bildu, jarraitu eta aztertzeaz arduratzen diren Espainiako bost zentro nagusietako bat baita. 1993tik, 8.400 pertsona inguru sartu ziren Gipuzkoan, eta dietari, bizimoduari, ingurumen-faktoreei eta lagin biologikoei buruzko datuak eman zituzten. EPICen Gipuzkoako erreferentzia-zentroa BioGipuzkoa Institutua da, Donostiako Epidemiologia Unitatearekin eta beste ikerketa-talde batzuekin elkarlanean.
Hasieran, faktore horiek eta minbiziaren intzidentziarekin duten lotura aztertzeko diseinatu zen. Hala ere, azken urteotan, kohorte horren zahartzearekin lotutako beste gaixotasun kroniko batzuen ezagutzan aurrera egiteko aukera eman du, kasu honetan, dementziaren ezagutzan. Gaur egun, Alzheimer gaixotasuna elikaduraren bidez prebenitzeko gaitasunean sakontzea da azterlanetako bat. Fase hau Raul Zamora-Ros ikertzaileak koordinatzen du Bellvitgeko Ikerketa Biomedikorako Institututik.
DOITASUNEZKO NUTRIZIORAKO ETA ALZHEIMERRAREN PREBENTZIORAKO METABOLOMIKA izeneko proiektu honek Alzheimerren gaixotasuna prebenitzen lagundu nahi du, gomendio dietetiko pertsonalizatuen bidez, hau da, pertsona bakoitzaren ezaugarrietara egokituta.
Hori lortzeko, 30.000 pertsona baino gehiagoren datuak aztertuko dira, EPIC-España azterlanaren barruan 20 urte baino gehiagoz jarraitu direnak. Ikerketaren hasieran, dieta erregistratu zen eta odol-laginak hartu ziren. Gaur egun, ia 850 alzheimer kasu detektatu dira populazio horretan. Azterketak teknika aurreratuak erabiliko ditu, adimen artifiziala eta analisi metabolomikoa barne (gure odolean zirkulatzen duten metabolito izeneko molekula txikien azterketa); 1) Alzheimerraren arrisku handiago edo txikiagoarekin lotuta dauden elikadura-ereduak identifikatzeko. 2) 2.000 metabolito baino gehiago aztertzea; horietatik 500 inguru dietatik datoz zuzenean (kontsumitutako elikagaien markatzaile gisa) eta 1.500 gure gorputzak berak ekoizten ditu. 3) Metabolismoan gerta daitezkeen aldaketa goiztiarrak detektatzea, sintomak agertu aurretik Alzheimerraren berri emateko seinale izan daitezkeenak. 4) Dietak, metabolismoak eta bizimoduaren beste faktore batzuek (hala nola jarduera fisikoak edo pisuak) gaixotasunaren garapenean nola eragiten duten ulertzea.
Azken helburua da gomendio dietetiko zehatzagoak eta pertsonalizatuagoak ematea pertsona bakoitzari, profil metabolikoaren eta bizimoduaren arabera, Alzheimerraren hasiera prebenitzeko edo atzeratzeko itxaropenarekin.