Planetako hamar pertsonatik bost hiriguneetan bizi dira. Proportzio hori munduko biztanleriaren % 68ra iritsiko da 2050ean, Nazio Batuen kalkuluen arabera. Hiriak klima-aldaketari gehien laguntzen dioten faktoreetako bat bihurtu dira. ONU-Habitatek dioenaren arabera, hiriek berotegi-efektuko gasen isurketen % 60 baino gehiago ekoizten dute, eta munduko energiaren % 78 kontsumitzen dute.
Erabakigarria da gure hiriek iraunkortasuna ardatz estrategiko gisa jorratzen jarraitzea beren garapen-prozesuan. Nazio Batuen Garapen Iraunkorrerako Helburuekin, Osasun eta Ongizaterako Helburuekin (3. GJH) eta hiri eta komunitate jasangarrien 11. GJHrekin lerrokatuta.
Testuinguru horretan, ekonomia zirkularra hirietan aplikatzeak onura ekonomiko, sozial eta ingurumenekoak ekar ditzake.
Hiri horietan produktibitate ekonomikoa handitu egiten da hondakinak ezabatzeari eta kostuak murrizteari esker. Bizitza baliagarriaren amaieran hondakinik ez sortzeko edo hondakin hori birziklatu ahal izateko produktuak diseinatuz. Tokiko negozio-aukerak sortuz. Bizi-kalitate handiagoko hiriak, emisiorik ez sortzeko energia berriztagarriak garatuz eta airearen kalitatea hobetuz. Lankidetza-ekonomiako ereduak bultzatuz, baliabideak partekatzeko eta horien bizitza baliagarria zabaltzeko. Hirien diseinuan eraginez, joan-etorrien denbora, zarata, kutsadura atmosferikoa eta kontsumo energetikoa murriztuz, azken finean.
Alzheimerren gaixotasunak (EA) berrogeita hamar milioi pertsona baino gehiagori eragiten die mundu osoan, eta beste kasu bat diagnostikatzen da 3 segundoan behin; beraz, kopuru hori hirukoiztea aurreikusten da 2050erako.
Hiri-diseinu zirkularren garapenak dementziekin bizi diren pertsonen bizitza errazteaz gain, horien agerpen goiztiarra prebenitzen ere lagun dezake. Ariketa eta interakzio soziala funtsezkoak dira. Hiri-diseinua sustatzea, hirien erdigunetik mugikortasuna errazteko. Oinezkoentzako guneen aldeko apustua ere eginez. Oinez ibiltzea oso baliotsua da dementziarekin bizi direnentzat.
Claire Sexton Alzheimer Elkarteko programa zientifikoen eta dibulgazioaren zuzendariak adierazi duenez, “Aspalditik dakigu airearen kutsadurak kalte egiten diola gure garunari eta, oro har, gure osasunari, burmuinean amiloidea pilatzearekin duen lotura barne. Baina zirraragarriena da orain airearen kalitatea hobetzeak dementzia-arriskua murriztu dezakeela erakusten duten datuak ikusten ari garela. Datu horiek agerian uzten dute gobernuen eta enpresen politika eta ekintzen garrantzia airearen kutsatzaileen murrizketari ekiteko orduan”.
Alzheimer Elkartearen 2021eko Nazioarteko Konferentzian aurkeztutako zenbait azterlanen datuen arabera, airearen kalitatea hobetzeak eta kutsadura murrizteak dementzia arrisku orokorra murriztu dezakete. Ikerketek erakutsi dute
Kutsadurak, bereziki aireko partikula finek eta erregaiak erretzetik datozen kutsatzaileek, moteldu egin ditzakete dementzia mota desberdinei lotutako narriadura kognitiboaren motak.
Hiri zirkularrak eredu jasangarriak dira ekonomia, gizarte eta ingurumen mailan, eta onura ugari dakarzkiote gizarte osoari, oro har, arlo horietan guztietan; dementzia mota desberdinen agerpena murriztu edo mantsotu dezaketen habitatak dira.
Idoia Azaldegui
POLYMAT General Manager
Aubixa Fundazioko patronoa
