Osasunaren Mundu Erakundeak 2021etik 2030era bitarteko hamarkada Zahartze Osasungarriaren Hamarkada izendatu zuen, gobernuak, nazioarteko erakundeak, unibertsitateak, profesionalak, komunikabideak, enpresak eta gizartea, oro har, adinekoen bizi-kalitatea hobetzen laguntzera animatzeko.
Hirugarren adinarekiko mundu-mailako interesa ez da kasualitatea, gaur egun mila milioi pertsonak baino gehiagok 60 urte edo gehiago baitituzte. Espainia ere herrialde zahartua da: biztanleriaren % 19,77k 65 urte edo gehiago ditu, Estatistikako Institutu Nazionalaren arabera. Euskadik Italiaren batez besteko adin bera du (46,7 urte), eta, beraz, horrekin batera, Europako buruan dago biztanleria zahartuari dagokionez. Arrazoi horregatik, zahartze aktibo eta osasungarrirako programak abian jartzea inoiz baino garrantzitsuagoa da.
Hau, pentsatu eta ados egon arren, ez dut nik esaten. Ikusten duzuenez, OMEk dioen bezala, zahartze hori benetan osasungarria izan dadin, bizi-ohiturak ere izan behar ditugula esaten digu.
Adibidez: Espainiako Geriatria Elkarteak onartzen du jateko ekintza poztasun eta ongizate psikoafektibo iturri garrantzitsua izan ohi dela adineko helduentzat. Baina kontuz! Bi ahoko arma ere izan daiteke, gaur egungo gure dietak gatz, azukre eta zuntz gehiegi dituelako eta horrek gaixotasun kardiobaskularrak, diabetesa, obesitatea edo minbizi mota batzuk izateko arriskua areagotzen duelako. Beraz… elikadurak askotarikoa eta orekatua izan behar du, eta adinekook bizimodu aktiboa izan dezagun behar dugun energia eman behar du. Horretan ere ados nago. Hala ere, gainerako biztanleengana zabalduko nuke, haurtzarotik elikaduran hartutako ohitura onek osasun hobea bermatzen dutelako eta gaixotasunak prebenitzen laguntzen dutelako. Beraz, zenbat eta lehenago hasi, orduan eta hobeto zahartzarora iritsiko gara.
Eta gaitasun funtzionalak adierazten duenari buruz hitz egiten digute, hau da, pertsonoi izatea eta guretzat garrantzitsua dena egitea ahalbidetzen diguten atributuak edukitzeari buruz. Eta hemen dagoeneko iruditzen zait gauzak, zahartze osasungarrira garamatzaten onura horiek, ez direla berdinak (edo agian ez direla berdinak) zuretzat niretzat baino. Ez dut uste axola duenik. Berdin dio zer egiten dugun. Garrantzitsuena onura izatea da, fisikoa edo mentala.
Baditut lagunak, janaria prestatzea eta jatea gustatzen zaienak. Denbora asko ematen dute erosketak egiteko poltsa bat dena delakoaren kazola goxo eta gustagarri bihurtzen. Beste batzuk ere baditut, betidanik, eta are gehiago orain erretiro-garaian, bizikletaren plazera deskubritu dutenak eta paseoak ematen dituztenak hiritik edo ingurutik (hemen beste ezer baino prebentzio handiagoarekin) eta amaiketarraren derrigorrezko geldialdiarekin. Aitortu beharra daukat, zola gastatzekoa naiz. Hirian gastatzen dut 10.000 urratsen muga hori lortzeko ahaleginean, fedegabearentzat erlijio moduko bat balitz bezala. Ez ibiltzen direnek ez dutelako sinesten, baizik eta helburu hori betetzeko gai ez direla uste dutelako; izan ere, hemen euria ari du eta ez gaude Bolonian edo Turinen, non ataripe handia dagoen, eta euri edo zirimiri egokiko egun horietan, helburua betetzea zaildu egiten da.
Beraz, laburbilduz: gogora ezazue zahartzearen hamarkadan gaudela osasunean, eta gobernuak ados jartzen diren bitartean hori lortzeko eredurik egokienak ezartzeko moduari buruz, edo sinesten dutena gure bizitzan baloratzen duguna egiteko aukera emango diguten inguruneak eta aukerak sortzeari buruz, guk, pertsona heldu eta nagusi arduratsu gisa, pil-pilean jarri behar dugu eta gure ohitura onen ereduarekin zerbitzatu behar diogu orpoz orpo datorkigun eta gero eta konplexuagoa den gizarte batean bizitzea tokatzen ari zaion belaunaldiari.
Lurdes Ubetagoyena
Aubixa Fundazioko lehendakaria
