Duela egun gutxi artikulu bat (1) argitaratu zen BMC aldizkarian. Bertan, hainbat azterlanen berrikuspena eta metaanalisia egiten ziren, eta ondorioztatzen da instrumentu bat jotzen denean dementzia izateko arriskua murrizten dela.
Azterlanen emaitzak, neurri batean, ezagunak dira, baina metodologikoki zuzena denez eta orain arte gai horri buruz dauden azterlan gehienak berrikusten direnez, uste dut merezi duela nabarmentzea.
Aztertutako 28.000 azterlanetatik, 3 prospektibo baino ez ziren aukeratu, horietako bi iparramerikarrak eta bat japoniarra, azterketarako baliagarriak. Azterketek ez zuten alborapenik, eta emaitza nagusia da instumentu bat jotzen zuten 65 urtetik gorako pertsonen dementzia-arriskua 0,64koa zela, haien adinaren kontrol-taldearekin alderatuta. Horrek esan nahi du kontrol-taldean dementzia zuten 100 pertsona zeudela, eta instrumenturen bat jotzen zutenak 64 zirela.
Ez daukat zalantzarik biolina ikasten 70 urterekin hasi naizela eta, beraz, arreta handiagoa jartzen diedala argitalpen mota horri, eta beraz, nire ustez, onuragarriak diren lan horiek nabarmentzeko joera daukat.
Badakit lan hau aurkezteak ez duela adineko asko tresna bat jotzera bultzatuko, izan ere, horrek bakoitzaren zaletasunekin du zerikusia, ahalik eta emaitza onuragarrienak lortzearekin baino gehiago.
Biolinarekin hasi aurretik, uste nuen ez zela oso zentzuzkoa abentura bati ekitea, inoiz modu egokian menderatuko ez duzun zerbaitekin, haurtzaroan hasten direnek egin dezaketen bezala. Baina aitortu beharra daukat oraindik ere plazera handiko uneak ematen ditudala, eta pozgarria dela Musika eskolako nagusien orkestrarekin jo ahal izatea eta koru klaseari Rheinberger edo Caldarako Stabat Mater bat laguntzea. Gauza bera Bibostekin jotzea, beste lau instrumentuz osatutako taldea eta 5 abesti folkloriko euskaldin edo gabon-kantarekin.
Ziur asko, artikuluak erantzuten ez dituen hainbat galdera sortuko dira. Gauza bera al da edozein instrumentu? Abesbatza batean abesbatzak babes-maila bera al du? Emaitza berdina al da, bakoitza hasten den adina edozein dela ere?
Nire erantzun pertsonala eman behar badut, balio zientifikorik ez duena, esango nuke garrantzitsuena jarduera kognitibo bizia egitea dela, erreserba kognitiboa handitzea ekarriko duena. Biolina jotzeko partitura irakurri behar da, erritmoa eta mugimendu-jarduera eraman behar dira, ikusizko, audiozko eta eskuzko koordinazioarekin, eta jarduera esku batetik bestera bereiziz. Arreta-maila handia behar da, eta piezak ikasteko, oroimena estimulatu behar da. Eta, gainera, jarduera sozial euforizatzailea da. Duela gutxi, Elkarrizketak programan estimulazio kognitiboko programa bat aurkeztu zen, xakearen antzeko jokoarekin. Beraz, adimen aktiboa mantentzeko modu asko daude: irakurtzea, idaztea, kalkulatzea, jolasak.
Hori egiten saiatzea gomendatzen dizuet, eta ez gelditzea telebistako telesailak eta filmak ikusten. Hau oso pasiboa da eta ez da oso estimulagarria.
- Arafa, A., Teramoto, M., Maeda, S. et al. Playing a musical instrument and the risk of dementia among older adults: a systematic review and meta-analysis of prospective cohort studies. BMC Neurol 22, 395 (2022).
José Félix Martí Massó
UPV/EHUko Neurologiako katedradun emeritua
Aubixa Fundazioko patroia
