Zahartze aktiboaren paradigmak ekarpen ugari egin ditu, gizarte- eta osasun-politiketan eragina izan du, eta eragin handia izan du mundu osoko adinekoen eguneroko bizitzan. Baina 90eko hamarkadaren amaieratik, paradigma hori azaleratu zenetik gaurdaino, zahartzaroa aldatu egin da, eta beharrezkoa da begirada berritzaile eta ausart batekin aurrera egitea, zahartze hobetuaren paradigma formulatzeko, oraingoa ikuspegi krtikoz eta historia gerontologikoarekiko errespetuz berrikusita.
Dokumentu honen asmoa, hain zuzen ere, zahartzearen paradigma berri bati buruzko hausnarketan laguntzea da, bizitza betea lortu nahi duena, zahartzaroa ulertzeko eta bizitzeko moduetan gertatzen ari diren aldaketekin bat datorrena.
ZAHARBERRI deitu diogu formulazio berri hau ernatzeko prozesuari, zeina zahartasun berri gisa itzul baitaiteke. Aubixa Fundazioak, Helduak-Adi!-k eta APTESek, adinekoekin konprometitutako hiru erakundek, bultzatzen dute, ikuspegi desberidn eta osagarrietatik.
Hiru erakundeen arteko elkarguneak prozesu dinamiko bat ekarri du, eta prozesu horretan dokumentu hobetara iristeko hainbat fase bereiz daitezke:
Hausnarketarako, eztabaidarako eta oinarrizko dokumentu bat idazteko lehen fasea da talde eragilearena, eta adituek egiaztatu eta aberastu dute. Dokumentu horrek gaur egungo pertsonen zahartzea testuinguruan kokatzen du, eta paradigma berri baten beharra azpimarratzen du. Horretarako, lotutako printzipioak eta balioak eta ZAHARBERRI proposamenaren elementu berezi gisa proposatzen den oinarrizko premien ereduaren oinarrizko ildoak zirriborratzen ditu.
Ereduan proposatutako oinarrizko beharrizan bakoitzean murgiltzeko bigarren fase bat, 10 mintegiko programa bati esker. Mintegi horiek premiekin lotutako eremu bakoitzean ospe handia duten pertsonek egin dituzte, eta sektore publikoan, adinekoen elkarteen eta abarretan erantzukizunak dituzten edo izan dituzten hogei bat pertsonak parte hartu dute. Mintegi bakoitzeko eztabaidetan parte hartzeaz gain, horietan entzundakotik abiatuta oinarrizko dokumentuari ekarpenak egin dizkiote.
ZAHARBERRI proposamena laburtzeko hirugarren fasea. Talde eragileak dokumentu hau egin du, mintegietan parte hartu dutenek eragindako ekarpenak gehituz , bereziki paradigma berriaren testuinguruari eta oinarriari buruzko kapituluetan. Eta, azkenik, hirugarren kapituluan, paradigma berria abian jartzeko prozedura metodologikoak iradokitzen dira orientazio gisa, bai eta bizitza osoa zahartzeko bdiean aurrera egiteko ildo estrategiko batzuk ere.
Ekimen honek Kutxa Fundazioaren eta Eusko Jaurlaritzako Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako Sailaren babesa izan du.
Eta prozesuak aurrera jarraitzen du
Amaitu gabeko prozesu baten aurrean gaude. Adinekoek gizartean betetzen dituzten rolen eraldaketak oraindik ez du gizartean ezarritako zentzu berririk, eta horrek esanahi espezifikoa ematen dio aldi horri beren ibilbideetan. Eta egoera horrek agerian uzten du gizarteak zailtasunak dituela bere baitan gertatzen den gizarte-aldaketako prozesurik garrantzitsuenetako bati erantzuteko. Erretiro-adina markatzen duen zahartzean ustez sartu zenetik bere munduarekin lotzeko aukerak zehazten hasi den osasunaren beherakadaraino, zehaztugabetasunerako espazio bat ireki da. Sakonera handiko sakoneko aldaketa da, maila petsonalean, sozialean eta politikoan, ziurgabetasuna sortzen duena, bizi-zikloaren etapa guztiei eragiten diena eta plano horietan barneratzeko eta zehazteko denbora behar duena.
Zahartze-eredu berri bat behar da, zahartzaroa ulertzeko moduaren aldaketara egokituko dena. Baina, zein? Erantzuna ez da erraza. Zaharberrik ekarpen bat izan nahi du zahartzeko modu berrien inguruko hausnarketa eta bilaketan.
ZAHARBERRI: Zahartzaroan Bizitza Betea izateko hausnarketak
