Taichia, jatorrian, taoismoan oinarritutako arte martziala zen. Lao Tze Txinako Taoismoari buruz idatzitako ondare nagusiaren egiletzat jotzen da, K. a. IV. mendean. Taoismoa bizi-filosofiatzat har daiteke: biziraupenaren alde baina naturaren ordena edo harmonia jakin baten barruan lehiatzen diren animalien eredua hartzen du, honi TAO deitzen diotelarik. Taoisten ideala, dirudienez, TAOrekin harmonian bizitzea da. Taoismoan, tao bizi-bide gisa ulertzen da, eboluzio-prozesu gisa. Prozesu hori harmonikoa izan dadin naturarekin harmonian bizi behar da. Hortik sortu zen Taichia, hasiera batean borrokarako arte martzial bat, denboraren poderioz mugimenduaren artearen ikasketa eta praktika bihurtu dena, baita bizitza osoaren ikasketa eta praktika ere.
Nire ustez, gure gaitasun fisikoa eta mentala hobetu dezakeelako dira, besteak beste, taichiaren praktikak gure eguneroko bizitzan ekar ditzakeen onurak.
Gaur egun, Ekialdean zein mendebaldean, baita eliteko kirolariek eta artista ospetsuek ere Taichia praktikatzen dute. Haien esanetan, taichia egiteak, besteak beste, giza harremanak hobetzen ditu, bai eta kirol, arte eta era guztietako gaitasun profesionalak ere.
Nire kasuan, nire osasun fisiko eta mentala hobetu dut taichia praktikatuz. Neurologo gisa dudan errendimendu profesionala ere hobetu egin da. Batez ere, nire energia hobeto dosifikatzen dudala sentitzen dut, eguneko lanaldiaren 8 orduetan. Nola lortzen da hau? Ulertzen dudanez, hainbat hobekuntza-fase igaro dira. Hasieran, kalean ibiltzea errazagoa dela nabaritzen duzu, semaforo baten aurrean zaudenean urduri jartzen ez zarenean eta espaloia zeharkatzeko pazientziaz itxaroten dakizunean. Aldaketa txiki sotilak eguneroko bizitzan, hobeto sentiarazten zaituztenak. Pixkanaka konturatzen zara arreta handiagoa jartzen diozula barazkiak mozteko edo arropa jartzeko egiten ari zaren mugimenduari. Keinuak urduriak eta amaitu gabeak izateari uzten diote, lasaiagoak dira eta ekintza bat hurrengoa hasi baino lehen amaitzea lortzen da. Hori guztia astero Taichiko Zentro batean irakasle egokiarekin praktikatu eta praktikatu ondoren lor daiteke.
Taichiaren mugimenduaren arteak leuntasuna, harmonia eta jarraitutasuna bilatzen ditu gorputz-mugimenduan, eta horrek buru-baretasuna dakar. Peter Wayne doktoreak, Harvardeko Medikuntza Fakultateko Taichiari buruzko data luzeko ikertzailearen arabera, “Taichia etorkizun handiko esku-hartzea da, osasunaren arlo asko zaintzeko balio duena, batez ere heldu nagusien kasuan”.
Zenbait ikerketek agerian utzi dute taichiak jarrera-oreka eta egonkortasuna hobetzen dituela ibiltzean, erorketak saihestuz, batez ere adineko helduengan. Ikerketa mediko berriek erakusten dute taichiaren praktikak gorputzaren mugikortasuna, emozioak maneiatzeko modua eta bizi-kalitatea hobetzen dituela. Horrela, ataxia zerebelosoa (jarrera-ezegonkortasuna eta martxa-ezegonkortasuna zerebeloaren endekapenaren ondorioz) duten pazienteen artean 2022. urtean egin berri den azterlan batek erakutsi du taichiarekin 3 hilabetez entrenatu ondoren pazienteen jarrera- eta martxa-oreka hobetzen ari zirela.
Iktusa (istripu zerebrobaskularra) izan duten pazienteengan egin berri diren beste ikerketa batzuek ere erakusten dute oinez ibiltzeak eta, oro har, mugikortasunak hobera egiten dutela taichiaren praktikan oinarritutako errehabilitazio-programa batekin. Duela gutxi argitaratutako ikerketa bat 2022. urteko apirilean, ikertzaile txinatarrek 160 pertsona kontratatu zituzten, duela gutxi iktusa jasan zutenak eta ondorio garrantzitsuak izan zituztenak, baina gutxienez beso bat erabiltzen zutenak. Erdiak Taichiko ariketa-programa bat jarraitu zuten, eta beste erdiak errehabilitazio estandarreko programa bat. Hiru hilabeteren buruan, taichi taldeko gaixoek bi besoen funtzio hobea zutela aurkitu zuten. Aldartea, eguneroko bizitzako jarduerak eta, oro har, bizi-kalitatea ere nabarmen hobetu ziren.
Hainbat ikerketek aurkitu dute praktika hau lagungarria izan daitekeela fibromialgia duten pertsonentzat, adibidez, hobeto lo egiteko eta mina, nekea eta depresioa gainditzeko. Era berean, zenbait ikerketek erakusten dute praktika erregularrak bizi-kalitatea eta aldartea ere hobetu ditzakeela bihotz-gutxiegitasuna edo minbizi mota desberdinak dituzten pertsonen artean.
Azkenik, baina, agian garrantzitsuena da adineko pazienteen 20 azterketa medikok baino gehiagok erakusten dutela taichiak funtzio kognitiboa hobetzen duela, batez ere funtzio exekutiboak deiturikoak (eguneroko bizitzako jarduerak planifikatzeko eta kudeatzeko gaitasunak).
Osasunarentzat onuragarria den jarduera fisiko bat bilatzen duten adinekoak animatzen ditut taichia aukera dezaten, horretarako aukera badute.
Asier Lasa Imaz
Donostiako Quirón Ospitaleko neurologoa.
