
Kultura gehienek familian eta gizartean ditugun elkarreraginak kudeatzen laguntzen diguten bertuteei buruz hitz egiten dute. Eskuzabaltasuna, diziplina mentala, ahalegina, lasaitasuna eta jakinduria (adimen emozionala) bezalako bertute horiek pertsonarentzat, familiarentzat eta gizartearentzat kaltegarriak diren emozioak, sentimenduak, ideiak eta ekintzak kudeatzeko laguntza gisa jarduten dute.
Emozio kaltegarrienen artean haserrea nabarmendu ohi da, familiak, gizarteak eta pertsona bera ere suntsi ditzakeen emozioa.
Dementzia duten adineko pertsonak dituzten familietan, haserre-sentimenduen kudeaketa funtsezkoa da haiek zaintzeko eta familia hori elkartuta mantentzeko. Izan ere, oso ohikoa da senideengan sentimendu horiek sortzea neke fisiko eta mentalagatik, zaindutako pertsonaren kolaborazio ezagatik eta, batez ere, gaixoa nork eta nola zaindu behar den iritzi desberdinengatik.
Neurologo gisa hainbat urtez Osakidetzako kontsultetan eta neurologia pribatuan lan egin ondoren, uste dut familia-dinamika zail horiek kudeatzeko lehen urratsa pertsonak beren haserre-sentimenduez ohartzea dela. Horretarako, arreta jarri behar da anaia, arreba, aita, ama eta abarrek esaten digutenean haserre edo amorratuta gaudela, ia beti izaten baita egia pixka bat iruzkin horietan.
Egoera zehatz horietan, ahots-tonua altxatu eta liskartu beharrean, une batez gelditu eta hausnartzea komeni da: nola nago emozionalki?, nola nago fisikoki?, zer buru-elaborazio egiten ari naiz?
Senideen mezu negatiboak hautematen ditugun egoera horietan, aholkatzen dut, gutxienez, zalantzaren onura ematea eta gure barnean edo gure senide zaintzaileenean pizten ari den haserrea pasatzen uztea. Gero, bakarka eta giro lasaian, zaintzailearen problematika, gure senideen ikuspuntuak eta gure sentimenduak eta jarduerak modu lasaiagoan aztertzea. Hausnarketa horren ondoren, ekintza-plan posibleak plantea ditzakegu, eta nola adostu familiarekin. Hala, hurrengo familia-bileran, gure ikuspuntua plantea dezakegu, eta adostasuna lortu zaintzaile nagusiarekin lehenik eta familia osoarekin gero. Zaintzaile nagusiak gu bagara, hurbilen dugun senidearekin hitz egin dezakegu, eta, ondoren, familia osoarekin.
Eta ez diogu beldurrik izan behar familiatik kanpoko profesional baten iritzia eskatzeari, ideia adituak eman baititzake gaixoaren zaintzari buruz, eta arbitrajea egin familiaren eztabaidetan. Izan ere, egokiena kanpoko laguntza profesional hori eskatzen aurreratzea da, familiaren dinamika tentsionatu baino lehen.
Kasu honetan, gure inguruko profesionalengan bilatu behar ditugu baliabideak eta informazioa, bai gure Osasun Zentroko lehen mailako arretako medikuarengan, bai dementzietan eta familia-dinamiketan adituak diren neurologo eta psikologoengan, bai gure herriko gizarte-zerbitzuetako bulegoetan edo Alzheimerren senideen eta gaixoen elkarteetan; izan ere, funtsezkoa da adostasunak ezartzea familia osoa barne hartzeko eta laguntza aditu hori lehenbailehen bilatzeko.
Asier Lasa
IMQ-ko Neurologoa